W Sokołowsku osiedlili się przyjezdni. Opuścili ule wielkich miast. Odbudowują spalone, niszczejące budynki zabytkowego kompleksu sanatoryjnego w „śląskim Davos”. Nie życzą sobie tam jednak bud z frytkami czy zakładów spa – robią sztukę.
Fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski
W klimatycznych wnętrzach Sanatorium Brehmera stworzyli wciąż rozwijające się Laboratorium Kultury, gdzie pokazuje się sztuka i wydarzają efemeryczne działania artystyczne. Ci przyjezdni żyją ze sztuki, która – jak wiadomo – jest niezwykle dochodowym zajęciem.
Szalone, prawda? Ale jakimś cudem (czyt.: dzięki uporowi mieszkańców) działa i przyciąga wciąż nowych ludzi, którzy po powrocie do miejskiej rzeczywistości kombinują, co zrobić, by już nigdy z Sokołowska nie wyjeżdżać. W międzyczasie zaś wracają na organizowane tam festiwale. Niedawno skończył się jeden z nich: 7. edycja Festiwalu Sztuki Efemerycznej KONTEKSTY (21–25 lipca).
Działania perfomatywne, realizacje dźwiękowe, instalacje, interwencje w przestrzeń publiczną, otwarta scena dla młodych twórców, projekcje i wystawy – to działo się w „Soko”. Organizator imprezy, Fundacja Sztuki Współczesnej – In Situ, do „Soko” zaprosił 40 artystów, a ponad setka kolejnych dojechała, by włączyć się w działania w ramach tzw. platformy otwartej – nieźle jak na „upadłe” miasteczko z jednym sklepem i jedną restauracją (za to z pizzą na czarnym cieście).
Festiwal Konteksty/ Contexts Festival (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Platforma Otwarta/ Festiwal Konteksty (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Wro on Tour (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Wśród zaproszonych gości znaleźli się: czołowa przedstawicielka sztuki feministycznej Valie Export z Austrii, prekursor sztuki performance w Polsce, Zbigniew Warpechowski, i Bruce Barber – interdyscyplinarny artysta kanadyjski, którego prace można było zobaczyć m.in. na biennale w Paryżu czy Sydney. A festiwal daje unikalną szansę osobistego kontaktu z artystami wielkiego formatu, bo w Sokołowsku znika bariera pomiędzy artystami a uczestnikami festiwalu – wieczorami wszyscy spotykają się na trwających do białego rana potańcówkach.
Performance, instalacje, interwencje
Tegoroczna edycja Kontekstów dedykowana była legendarnemu galerzyście i historykowi sztuki, Andrzejowi Mroczkowi, a jej tematem przewodnim – z którym zmierzą się zaproszeni do Sokołowska światowej sławy artyści, performerzy, filmowcy i muzycy – było enigmatyczne hasło: „Tak to jest”. Na ten temat przewodni artystycznie wypowiedzieli się: m.in. pionierka sztuki konceptualnej Ewa Partum, która instalacją z czarnych parasolek oddał hołd polskim kobietom, przedstawicielka body artu z Norwegii Franzisca Siegrist, która podejmowała próbę pokonania granic własnego ciała oraz kanadyjski duet Bean – Lounder z interaktywnym działaniem odnoszącym się do Sokołowska jako uzdrawiającego miejsca konfrontacji. Widzieliśmy również instalację Joanny Rajkowskiej znanej z takich projektów jak „Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich” i „Dotleniacz” oraz realizację dźwiękową Ralfa Petersa z grupy KörperSchafftKlang, który korzystając z narzędzia jakim jest głos, zmierzył się z konstatacjami uczestników festiwalu dotyczącymi kondycji współczesnego świata. Fascynujące działania poprowadzili też m.in. Janusz Bałdyga od 1979 związany z Akademią Ruchu czy odpowiedzialny za hasło przewodnie festiwalu Alastair MacLennan oraz Andreas Saava, który przez cały czas trwania imprezy wyplatał swoją instalację, kolejne ogniwo cyklu „Przewód pokarmowy”. Nie zabrakło również działań z udziałem lokalnej społeczności, w tym m.in. „Muzeum Społecznego” wieloletniego członka Akademii Ruchu, Krzysztofa Żwirblisa.
„Chcemy sprowokować artystów do podjęcia kwestii dotyczących ich postaw wobec problemów o charakterze społecznym, politycznym, estetycznym czy filozoficznym. To, co widz zobaczy podczas festiwalu, stanowić będzie reakcję artystyczną na stan bieżących wydarzeń – niełatwej sytuacji, w jakiej znajduje się obecnie świat” – wyjaśnia koncepcję tegorocznych Kontekstów kuratorka festiwalu, Małgorzata Sady.
Ralf Peters/ KörperSchafftKlang, realizacja dźwiękowa: Śledząć/ soud realization: Following (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Ewa Partum, instalacja: Feministyczne cytaty / instalation: Feminist Quotations (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Alaistair MacLennan, performance: Real Lear (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Jasmine Schaitl, performance: Balans powiązany / Connected Balance (fot. Marcin Polak/Jerzy Gregorski)
Przemysław Kwiek, performance: Apperance 303 a); malowanie publiczne w plenerze 2. Obrazów z cyklu „Awangardy Bzy Maluje”/ Apperance 303 a); painting in of 2 paintings from the cycle Avant-garde Paints Lilacs (fot. Marcin Polak/Jerzy Gregorski)
Janusz Bałdyga, performance: Widok w okno 2017/ A View into the Window 2017 (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Wystawa, filmy, dyskusje
Na program 7. Kontekstów, poza działaniami performatywnymi, złożyły się projekcje filmowe, interwencje w przestrzeń publiczną oraz wystawy, którym towarzyszyły dyskusje, prezentacje miejsc sztuki i warsztaty. Jednym z najważniejszych wydarzeń tegorocznej edycji festiwalu była wystawa dokumentująca działalność kultowej galerii Labirynt prowadzonej w Lublinie przez Andrzeja Mroczka, który w niesprzyjających latach 70. stworzył w Polsce miejsce otwarte na działania nieszablonowe, awangardowe i eksperymentalne, prowadzące działalność niezależną wobec oficjalnych tendencji i wewnętrznych układów galeryjnych. Uzupełnieniem wystawy był panel dyskusyjny „Ulotność zawiera się w nieobecności – Andrzej Mroczek In Memoriam”. W programie festiwalu znalazł się również przegląd filmów Valie Export – artystki intermedialnej, czołowej przedstawicielki sztuki feministycznej, performerki, akcjonistki. Artystka, której prace pokazywane były m.in. w Tate Modern w Londynie, Centre Pompidou w Paryżu czy MOMA w Nowym Jorku, przyjechała do Sokołowska, aby zaprezentować filmy dokumentujące jej twórczość.
19 Józef Robakowski & Valie Export (fot. Marcin Polak/Jerzy Gregorski)
Andreas Saava, instalacja: Przewód pokarmowy (z cyklu: Oportunista) / (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Robert Bean & Barbara Lounder, wystawa: Grafika/ exhibition: Printed works (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Robert Bean & Barbara Lounder, performance: Bycie w oddychalnym/ Being-in-Breathable (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Dialog uznanych artystów z twórcami młodego pokolenia
W Kontekstach, poza artystami o międzynarodowej renomie, wzięli twórcy młodego pokolenia. Wśród początkujących artystów, których można było spotkać na Kontekstach, znaleźli się Zofia Kuligowska, Igor Stahniv, Witalii Shulpiak czy Jagoda Kozon.
Fundacja In Situ organizuje trzy festiwale: Festiwal Sztuki Efemerycznej Konteksty, Hommage à Kieślowski, Sanatorium Dźwięku. Miejscem realizacji wydarzeń od 2010 roku jest Sokołowsko, zlokalizowane – jak mówią organizatorzy – w ich „Centrum Europy”.
katharinajej, performance: Połóż się ze mną/ lie down with me (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Olga Czychryk, performance: Ślad/ Trace (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Oleksandr Maksymow, performance: Terytoria, aneksja (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Yola Kudela, instalacja: Ślepy prowadzący ślepego/ The Blind leading the Blind (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Festiwal Konteksty/ Contexts Festival (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Festiwal Konteksty/ Contexts Festival (fot. Marcin Polak/Jerzy Grzegorski)
Artyści i artystki biorący udział w Kontekstach:
Performance: Alastair MacLennan, Valie Export, Zbigniew Warpechowski, Ewa Partum, Bruce Barber, Zdzisław Kwiatkowski, Janusz Bałdyga, Przemysław Kwiek, Marlene Haring, Katharina Jej, Franziska Siegrit, Jasmine Schaitl, Zofia Kuligowska, Witalii Shulpiak, Marta Kotwica, Jagoda Kozon, Igor Stahniv // Realizacje dźwiękowe: Ralf Peters, Rob Mazurek // Miejsca w miejscu: Liverpool Hope University, Galeria Labirynt, LUX (Benjamin Cook), Bread Metters (Ines Amado) // Sztuka w wymiarze społecznym: Robert Bean, Barbara Lounder, Krzysztof Żwirblis, Joanna Rajkowska // Instalacje: Katy Connor, Yola Kudela, Andreas Savva, Agnieszka Zalotyńska // Projekcje filmowe: Józef Robakowski, Fundacja Arton // Andrzej Mroczek In Memoriam: Janusz Zagrodzki, Wojciech Stefanik, Tadeusz Mroczek, Dobrosław Bagiński, Aniela Mroczek, Maria Mroczek, Waldemar Tatarczuk // Platforma Otwarta: Irmina Rusicka, Kasper Lecnim, Izabella Ołdak i in.
Oprac. na podst.:
materiały organizatora
