Design Economy – jest nowy raport o włoskiej branży. Wnioski przydadzą się i w Polsce

Raport „Design Economy”, przygotowany przez Symbola Foundation, prezentuje szczegółowy przegląd sektora designu – z danymi obejmującymi wyniki, kompetencje i trendy. Omawia największe wyzwania branży, takie jak kryzys klimatyczny, przyspieszenie cyfryzacji, starzenie się społeczeństw i spadek demograficzny. To właśnie te złożone zjawiska wymagają długofalowych strategii, które umożliwią Włochom – oraz szerzej Europie – rozwój na bardziej „ludzką skalę”, zachowując konkurencyjność. To tak naprawdę kwestie ponadnarodowe.

Raport, publikowany corocznie od 2017 roku przez Symbola Foundation we współpracy z Deloitte Private, POLI.design i ADI, dostarcza zarówno danych ilościowych, jak i analiz jakościowych. Uwzględnia rolę designu w konkurencyjności włoskich firm i wizerunku kraju za granicą.

8 kluczowych wniosków z raportu Design Economy

1. Rosnąca wartość sektora we Włoszech – od 2,9 do 3,2 mld EUR w trzech latach, przy 63 645 pracowników, choć tempo wzrostu pozostaje niższe niż w wielu innych branżach.
2. Mediolan – stolica designu – odpowiada za 18,6 % krajowego przychodu z designu, zatrudniając przy tym 13,1 % wszystkich pracowników sektora; inne silne ośrodki to Turyn, Rzym i Bolonia .
3. Włoski design dominuje w Europie – generuje 19,8 % europejskich przychodów i zatrudnia 19,8 % ogółu pracowników branży (3,2 mld EUR, 63,6 tys. etatów).
4. Wzrost inteligentnego wykorzystania AI – aż 80 % praktyków designu we Włoszech używa narzędzi sztucznej inteligencji w procesach projektowych, z czego 35,9 % wykorzystuje AI kompleksowo, a kolejne 43 % w wybranych etapach produkcji.
5. Potencjał projektowania zdrowotnego – 9,4 % projektowych zleceń to usługi dla sektora zdrowotnego (urządzenia medyczne, szpitale), prognozowany jest wzrost do 9,7 % w ciągu trzech lat, z czego 4,9 % dotyczy eco-designu dla ochrony zdrowia.
6. Edukacja rozkwita – w roku akademickim 2023/24 odnotowano 97 instytucji oferujących kierunki projektowe, łącznie 371 programów, co oznacza wzrost o 9 % nowych kursów i 2 % nowych uczelni.
7. Wyzwania strukturalne – mimo wzrostu, sektor boryka się z niską kapitalizacją firm, ograniczonym podejściem przedsiębiorczym oraz potrzebą konsolidacji, co wymaga silniejszych strategii wzmacniających pozycję konkurencyjną .
8. Design jako odpowiedź na globalne kryzysy – branża adaptuje się do zmian klimatycznych, technologicznego przyspieszenia, starzenia społeczeństw i wymagań środowiskowych, co czyni ją kluczowym czynnikiem transformacji gospodarczotechnologicznej.

Jak to się przekłada na kontekst w Polsce? 6 wniosków z raportu Design Economy

Na podstawie wniosków z raportu Design Economy Report dotyczącego Włoch, można sformułować kilka refleksji i analogii odnoszących się do polskiego kontekstu branży designu. Choć Polska i Włochy różnią się historią rozwoju sektora kreatywnego, pojawia się wiele wspólnych wyzwań i szans rozwojowych.

Wzrost znaczenia designu jako sektora gospodarczego

We Włoszech sektor designu generuje ponad 3,2 mld euro wartości dodanej i zatrudnia ponad 63 tys. osób. Choć w Polsce dane statystyczne są mniej spójne, można zauważyć rosnące znaczenie designu – zarówno produktowego, jak i usługowego – w rozwoju gospodarczym. Przykładem są działania takich ośrodków jak Warszawa, Poznań, czy Łódź, które przyciągają inwestycje, wydarzenia branżowe (np. Łódź Design Festival) i rozwijają klastry kreatywne.

➡ Wniosek: Polska powinna inwestować w systematyczne monitorowanie i raportowanie kondycji sektora designu, by wspierać jego profesjonalizację i wzrost znaczenia w gospodarce.

Braki strukturalne i wyzwania kultury przedsiębiorczości

Włoski raport wskazuje na problemy takie jak niewystarczające kapitały własne firm, niska skala działalności oraz niedojrzała kultura zarządzania. W Polsce te problemy są jeszcze bardziej widoczne: wiele studiów projektowych działa w formule mikroprzedsiębiorstw, a projektanci rzadko korzystają z narzędzi skalowania biznesu czy ekspansji zagranicznej.

➡ Wniosek: W Polsce potrzeba programów wspierających rozwój kompetencji biznesowych wśród projektantów – w zakresie zarządzania, eksportu, cyfryzacji i skalowania działalności.

Design jako element promocji narodowej

Włochy wykorzystują design jako jeden z filarów marki „Made in Italy”, umiejętnie łącząc go z modą, rzemiosłem i przemysłem. Polska ma potencjał, by uczynić design integralną częścią strategii marki narodowej, promując projektantów i firmy podczas międzynarodowych wydarzeń (np. Salone del Mobile, Maison&Objet).

➡ Wniosek: Potrzeba skoordynowanej strategii promocji polskiego designu za granicą, np. poprzez działania Instytutu Adama Mickiewicza czy PAIH.

Sztuczna inteligencja w projektowaniu

Z raportu wynika, że aż 80% włoskich firm projektowych korzysta z AI – Polska pozostaje w tym zakresie w tyle. AI wciąż jest rzadkością w codziennej praktyce projektowej, choć pojawiają się już pionierskie inicjatywy w zakresie parametrów generatywnych czy narzędzi wspomagających wizualizację.

➡ Wniosek: Polskie uczelnie i środowiska projektowe powinny szybciej adaptować AI jako narzędzie projektowe, by nie pozostać w tyle technologicznie.

Rozwój specjalizacji: design dla zdrowia i zrównoważonego rozwoju

We Włoszech rośnie znaczenie designu w służbie zdrowia (design for health) oraz w obszarach zrównoważonych. Polska ma podobne potrzeby: projektowanie przestrzeni opieki, ergonomicznych urządzeń czy proekologicznych produktów to kierunki, które stają się coraz bardziej aktualne – szczególnie w kontekście starzejącego się społeczeństwa i kryzysu klimatycznego.

➡ Wniosek: Potrzeba wsparcia badań i wdrożeń w obszarze designu społecznego i ekologicznego, szczególnie w sektorach publicznych.

Kształcenie projektowe i potrzeba reformy edukacji

We Włoszech rozwija się różnorodna i bogata oferta kształcenia projektowego. W Polsce obserwujemy dużą liczbę uczelni oferujących kierunki z zakresu wzornictwa, ale brakuje systemowego połączenia edukacji z potrzebami rynku. Wciąż zbyt mało jest ścieżek interdyscyplinarnych (łączących np. design i technologie, zarządzanie, zdrowie).

➡ Wniosek: Konieczna jest modernizacja programów kształcenia projektowego w Polsce oraz silniejsza współpraca uczelni z przemysłem i instytucjami publicznymi.

Podsumowanie

Raport Design Economy z Włoch to cenna inspiracja dla polskiego sektora projektowego. Wnioski z niego mogą posłużyć do budowy bardziej systemowej i długofalowej strategii rozwoju designu w Polsce – jako siły napędowej innowacji, konkurencyjności i jakości życia.

Fot.: AI, oprac. na podstawie: salone.it