Ogród zimowy ma wiele zalet - kluczową jest to, że pozwala na uprawę najbardziej wymagających gatunków roślin (np. roślin tropikalnych). Dzięki odpowiedniej konstrukcji ogrodu zimowego oraz znajomości odpowiednich rozwiązań miejsce to pozwoli cieszyć się roślinnością przez cały rok. Jak stworzyć takie miejsce? Budowa ogrodu zimowego nie jest trudna, jednak musi być przemyślana.
Ogród zimowy pozwala na uprawę egzotycznych roślin, fot. Drutex SA
Czym jest ogród zimowy?
Ogród zimowy, nazywany też oranżerią, to w całości przeszklona konstrukcja połączona z bryłą domu. Konstrukcja jest oparta na szkielecie drewnianym, aluminiowym, stalowym albo wykonanym z PCV. Na pierwszy rzut oka może przypominać szklarnię ogrodową albo zabudowaną werandę. Ogród zimowy jest ogrodem całorocznym, a jego użytkownicy mogą cieszyć się zielenią również podczas mroźnych miesięcy. Właśnie taka jest podstawowa funkcja ogrodu – rekreacyjna i wypoczynkowa. Nie każdy ogród zimowy musi być ogrzewany, jednak kiedy we wnętrzu jest ciepło, rośliny lepiej sobie radzą, a i my z większą przyjemnością spędzamy tam czas. Dzięki ogrzewaniu ogród zimowy staje się dodatkowym pomieszczeniem do całorocznego relaksu.
Ogród zimowy jest miejscem, pozwalającym na bliski kontakt z naturą… przy możliwości siedzenia na wygodnej kanapie czy przy stole. Ogrody zimowe to z jednej strony nawiązanie do przestrzeni ogrodu, z drugiej – salonu, czy loggi. Nie ulega wątpliwości, że ogród zimowy (np. w formie dobudówki) stanowi część domu, dlatego powinien pasować do niego stylistycznie w zakresie nie tylko wnętrza, ale też materiałów i wszelkich elementów wykończeniowych. Jak zatem stworzyć go u siebie?
Na obrysie ogrodu zimowego widać bujną roślinność i wygodne meble, fot. Studia 54
Budowa ogrodu zimowego
Sposób budowy i usytuowania to z oczywistych względów jedne z najważniejszych aspektów, jakie musimy rozważyć, jeśli chcemy zbudować ogród zimowy. Choć wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem będzie wykorzystać istniejącą płytę tarasową i urządzić ogród zimowy na istniejącym tarasie, w praktyce okazuje się, że nie jest to najprostsza droga. Zdarza się, że konieczne będą poprawki adaptacyjne w istniejącym podłożu, montaż konstrukcji komplikuje się, a ryzyko powstania nieszczelności zdecydowanie wzrasta.
Najczęściej stosowanym materiałem do budowy jest beton. Planując i wykonując fundamenty ogrodu zimowego trzeba zadbać, by te posiadały wysoką wytrzymałość, izolację przeciwwodną, izolację termiczną chroniącą dolne partie ogrodu zimowego przed pękaniem, przemarzaniem i skraplaniem pary wodnej. Fundament powinien znajdować się około 15 cm ponad poziomem gruntu. Pozwala to na skuteczne odprowadzanie wody z wnętrza konstrukcji i chroni zewnętrzne ściany ogrodu zimowego przed zabrudzeniem (do którego może dojść np. w czasie deszczu). Warto wiedzieć, że w przypadku dobudowywania ogrodu zimowego do istniejącego domu pomiędzy bryłą domu a nową konstrukcją między fundamentami powinno wstawić się warstwę oddzielającą – mogą być to być np. paskiem styropianu. Ponadto, fundament ma spełniać parametry przewidziane w projekcie, o których już wspomniano: odpowiednią wytrzymałość i izolacyjność. Najlepiej ocieplić go warstwą styropianu i oddzielić od konstrukcji nadziemnej izolacją przeciwwilgociową, np. folią.
Budowa ogrodów zimowych nie jest trudna, fot. Studia 54
Budowa ogrodu zimowego a prawo
W przepisach prawa budowlanego (art. 29 ust.1 punkt 2) znajdziemy zapis, że budowa ogrodu zimowego nie wymaga pozwolenia na budowę. To, co musimy zrobić, to zgłosić budowę właściwemu organowi. Dotyczy to ogrodów, których powierzchnia nie przekroczy 35 m². Łączna liczba parterowych budynków gospodarczych, wiat, altan, lub ogrodów zimowych nie może przekraczać dwóch na każde 500 m² powierzchni działki. Dotyczy to również takich ogrodów zimowych, które zostaną wybudowane na istniejącym tarasie.
Należy jednak zwrócić uwagę na usytuowanie ogrodu zimowego. W przypadku, gdy konstrukcja będzie integralną częścią budynku, musimy zachować minimalną odległość od granicy działki – 4 m w przypadku ściany z oknami i 3 m przy ścianie bez okien. Jeśli łączna liczba powierzchni planowanego ogrodu zimowego będzie większa niż 35 m² to wymagane jest pozwolenie na budowę.
Jakie oświetlenie dla ogrodu zimowego?
Najważniejszą zasadą projektowania oświetlenia ogrodu zimowego jest zachowanie zasad ergonomii. W ciągu dnia ogród oświetla światło słoneczne, jednak po zmroku albo w pochmurny dzień sztuczne źródła światła będą konieczne. Warto pomyśleć o podstawowym górnym źródle światła, zapewniające oświetlenie podczas sprzątania czy prac z roślinami. Z kolei w trakcie relaksu najlepiej sprawdzą się różne formy punktowego oświetlenia. Z pomocą kinkietów czy lamp stojących z łatwością doświetlimy strefę wypoczynkową. Tego typu lampy posłużą nam też, aby wyeksponować rośliny i dekoracje.
Zimowy ogród: ogrzewany czy nie?
Proces budowy ogrodu zimowego należy rozpocząć od określenia, czy ma być on ogrzewany, czy też nie. Z racji na przeznaczenie ogrody zimowe dzieli się na tzw. ciepłe – ogrzewane oraz zimne – nieogrzewane.
Ogród zimowy to przestrzeń między domem a przestrzenią outdoor, Pexels
Jeśli użytkownikom zależy, aby zużycie ciepła i wysokość rachunków za ogrzewanie pozostały na takim samym poziomie, zimowy ogród nie powinien być ogrzewany. Oznacza to jednak, że trudno będzie swobodnie korzystać z niego zimą (będzie to ogród sezonowy), a komfort cieplny będzie kwestią co najmniej dyskusyjną: temperatura w środku będzie około 5°C wyższa od tej, jaka panuje na dworze.
Jeśli zaś użytkownicy tej przestrzeni tworzą ją, aby w ogrodzie zimowym spędzać czas przez cały rok, konieczne będzie wyposażenie go w instalację grzewczą lub system ogrzewania. Wówczas do budowy powinniśmy użyć tzw. ciepłych profili konstrukcyjnych i przeszkleń, mających znakomite właściwości termoizolacyjne (ogrzewanie ogrodu zimowego do temperatury jaka panuje w pomieszczeniach mieszkalnych jest dość kosztowne – straty ciepła przez szyby są ok. trzykrotnie większe, niż przez ocieploną ścianę czy dach).
Warto zadbać o szczelność na styku dachu ogrodu, fot. Pexels
Wybierając ogrody zimowe w opcji całorocznej, warto zdecydować się na ogrzewanie. Można wybrać od ogrzewania podłogowego lub zdecydować się na zamontowanie grzejników kanałowych.
Konstrukcja ogrodu zimowego: szklenia ogrodów zimowych
Z racji na wykonanie dachu i ścian ogrodu ze szła, warto zadbać w nim o odpowiednie nasłonecznienie, wilgotność, ale i temperaturę. Żeby w ogrodzie zimowym nie było duszno i gorąco tak jak w szklarni, należy zastosować specjalne oszklenie: najlepiej szyby zespolone (wykonuje się z je dwóch tafli szkła, wypełnionych gazem szlachetnym). Podstawowym parametrem, na który powinniśmy zwrócić uwagę jest współczynnik przenikania ciepła. Dobrze jest, by szyba wyposażona była w powłokę odbijającą promienie słoneczne. Ochronę przed nadmiernym nagrzewaniem ogrodu w lecie dadzą też odpowiednie osłony okienne. Najbardziej polecane są markizy rolowanych nad szklaną płaszczyzną dachu, osłony wewnętrzne dają znacznie mniejszy efekt ochrony cieplnej.
Fundamenty pod ogród zimowy można wykonać na dwa sposoby, z uwzględnieniem miejsca przenoszenia głównych obciążeń. Pierwszym z nich jest fundament ciągły-liniowy wykonany po obrysie ogrodu zimowego, drugim są stopy fundamentowe w miejscu mocowania słupów przenoszących główne obciążenie. Nierówności wymiarowe tarasu pod oranżerię niweluje się stosując belkę podwalinową wykonaną z twardego i dobrze zaimpregnowanego drewna lub profilu aluminiowego (czasem stalowego).
Przeszklone ściany oranżerii, fot. Pexels
Dach ogrodu zimowego
Jeśli mowa o dachu ogrodu zimowego, należy wiedzieć, że narażony jest na uszkodzenia mechaniczne, o których należy pomyśleć w późniejszej eksploatacji. W końcu uderzenia spadających gałęzi (gdy ogród znajduje się w pobliżu wysokich drzew), krople deszczu odbijające się od dachu czy mocne opady śniegu nie są niczym niezwykłym. Jest to powodem, dla którego oszklenie najlepiej wykonać jest ze szkła hartowanego lub laminowanego, które – dzięki umieszczonej między taflami folii – nie będzie niebezpieczne przy ewentualnym stłuczeniu. Jeśli powyżej ogrodu zimowego znajduje się połać dachowa, z której mogą spadać zimą płaty śniegu, to konieczne jest zamontowanie na tej połaci płotków przeciwśniegowych. Z tego samego powodu dachy w ogrodach zimowych buduje się pod kątem (od 10 do 45 stopni).
Ogród zimowy: usytuowanie
Planując budowę prze szkolnej dobudówki, warto wiedzieć, że znaczenie ma jego usytuowanie. Uważa się, że najkorzystniej jest zbudować ogród od strony wschodniej lub zachodniej i wziąć pod uwagę, w jakich godzinach będziemy spędzać w ogrodzie najwięcej czasu. Idealnie jeśli ogród zimowy stanie się przedłużeniem jadalni albo zostanie połączony z salonem. Ogród od wschodu raczej nie będzie się przegrzewał, więc odpada konieczność montażu rolet czy markiz, z kolei od zachodu wymaga zacienienia. Ogrody zimowe od południa są jasne, co sprzyja uprawie kwiatów, choć w słoneczne dni nadmiernie się nagrzewają. Konieczne jest więc ich zacienienie i wykonanie odpowiedniej wentylacji. Najmniej korzystne jest usytuowanie od strony północnej – z racji na to, że do wnętrza będzie docierać najmniej światła.
W ogrodzie zimowych ważne jest zachowanie odpowiedniej temperatury i wilgotności powietrza, fot. Pexels
Wnętrze ogrodu zimowego: meble ogrodowe
Jeśli budowę ogrodu zimowego mamy już za sobą, można pomyśleć o tym, jak wypełnić wnętrze stworzone na ogół ze szklanych ścian? Poza roślinami, mogą to być wygodne meble – podobne do tych, jakich użyjemy na tarasie. Dziś producenci oferują rozwiązania w zakresie wyposażenia meblowego, które pasuje zarówno do wnętrz, jak i przestrzeni outdoor. We wnętrzu sprawdzą się elementy takie jak: ława, fotel, hamak lub krzesło brazylijskie. Stylistyka dominująca w ogrodach zimowych to boho, styl nowoczesny oraz… eklektyzm. Tu wszystkie chwyty są dozwolone. Aranżację warto uzupełnić poduszkami, pledami, donicami – w tym także wiszącymi, wypełnionymi kwiatami. W końcu w zimowym ogrodzie to one są najważniejsze – dopływ światła zapewnia idealne warunki do ich rozwoju.
Wnętrze ogrodu zimowego — jakie rośliny i dekoracje?
Wybierając gatunki roślin do ogrodu zimowego, jakie chcielibyśmy zasadzić, zwróćmy uwagę przede wszystkim na ich wymagania. Przy wyborze gatunków roślin należy uwzględnić naturalne nasłonecznienie pomieszczenia. Niektóre gatunki potrzebują więcej światła słonecznego, inne mniej. W ogrodzie zimowym południowym można z powodzeniem uprawiać cytrusy, ananasy, aloes, sukulenty i oleandry. Jako kwiaty doniczkowe sprawdzą się też paprocie i storczyki. Do ogrzewanych, lecz słabiej nasłonecznionych oranżerii wschodnich i zachodnich nadają się palmy, figowce, skrzydłokwiaty i filodendrony.
Inaczej jest w ogrodach usytuowanych na wschód albo zachód. Od strony wschodniej rośliny otrzymują sporo silnego, porannego światła przez cały rok. Strona zachodnia z kolei latem jest mocno nasłoneczniona, jednak zimą słońca jest niewiele. W ogrodach zachodnich warto więc sadzić rośliny, które lubią zimować w chłodzie. Najtrudniej będzie w ogrodzie zimowym o wystawie północnej. Tutaj sprawdzą się jedynie rośliny do ogrodów zimowych o niewielkich wymaganiach świetlnych z uwagi na niemalże całkowity brak światła zimą.
Fot: Pexels, Drutex SA, Studia 54; oprac. na podstawie: Budujemy dom, Homelook.
