Funkia – królowa w cienistych zakątkach ogrodu

Funkia, znana również jako hosta, to roślina ozdobna, która zdobywa coraz większą popularność w polskich ogrodach. To wieloletnia bylina cieniolubna, ceniona przede wszystkim za swoje niezwykle dekoracyjne liście. Funkie najlepiej rosną w miejscach zacienionych, gdzie inne rośliny często nie chcą rosnąć. Ich uprawa jest stosunkowo prosta, co czyni je idealnym wyborem zarówno dla doświadczonych ogrodników, jak i początkujących. Wyjaśniamy, czym są funkie, jak je sadzić, pielęgnować i z czym łączyć w ogrodowych kompozycjach.

Funkia – co to jest?

Funkie to niezwykle wszechstronne rośliny, które łączą walory dekoracyjne z łatwością uprawy. Należą do bylin długowiecznych i najlepiej czują się w miejscach cienistych lub półcienistych. Ich największym atutem są efektowne liście, występujące w szerokiej gamie kolorystycznej – mamy rośliny o ciemnozielonych liściach i tych w intensywnej zieleni, przez niebieskawe i seledynowe odcienie, po liście z kremowymi, białymi lub złocistymi obrzeżami. Występują także egzemplarze o żółtych liściach lub żółto-zielonych liściach.

Odznaczają się ciekawym kształtem liści, a poza tym te często mają też dekoracyjną fakturę – mogą być gładkie, karbowane lub lekko pomarszczone. Funkie tworzą zwarte kępy i doskonale nadają się do wypełniania pustych przestrzeni w ogrodzie. Uprawa hosty nie jest kłopotliwa. Rośliny te są odporne na mrozy, ich liście długo zachowują walory ozdobne, tworząc bujne kępy i dobrze komponują się z innymi roślinami cienioznośnymi, co czyni je niezastąpionymi w aranżacjach rabat cienistych, przydomowych zakątków czy ogrodów leśnych.

Zobacz też: Rośliny cieniolubne

Liście funkii

Głównym atutem funkii są ich efektowne liście, które przyciągają wzrok zarówno kolorem, jak i kształtem. Dekoracyjne kępy to właśnie ich zasługa, stąd znane są np. zielone dywany połączone z innym odcieniem, co daje efektowny kontrast W zależności od odmiany mogą mieć barwę zieloną, niebieskawą, żółtawą lub być ozdobione kremowymi i białymi marginesami. Ich powierzchnia bywa gładka, karbowana lub pomarszczona. Liście funkii idealnie nadają się do tworzenia struktur i kontrastów na rabatach oraz w aranżacjach ogrodów przydomowych. Z praktycznych porad: unikajmy moczenia liści i podlewajmy roślinę raczej przy ziemi.

Sadzenie funkii

Sadzenie hosty najlepiej przeprowadzać wiosną lub jesienią. Rośliny te preferują wilgotną, przepuszczalną i żyzną glebę. Najlepiej rosną w cieniu lub półcieniu, gdzie zachowują intensywny kolor liści. Warto zadbać o odpowiedni odstęp między sadzonkami, ponieważ niektóre odmiany mogą się mocno rozrastać. Po posadzeniu należy obficie podlać rośliny, a wokół korzeni zastosować ściełkę, by ograniczyć parowanie wody.

Sadzonki funkii

Sadzonki funkii można pozyskać z podziału starszych roślin. Najlepszym momentem na dzielenie funkii jest wczesna wiosna lub jesień. Proces polega na wykopaniu całej kępy, rozdzieleniu bryły korzeniowej na kilka części i ponownym ich zasadzeniu. To skuteczna metoda rozmnażania oraz odmładzania roślin, która pozwala zachować ich zdrowy i efektowny wygląd przez wiele lat.

Proces przesadzania funkii

Przesadzanie funkii to ważny zabieg pielęgnacyjny, który pozwala roślinie lepiej się rozwijać, odmładza ją i daje możliwość rozmnożenia. Najlepszy moment na przesadzanie to wiosna – zazwyczaj kwiecień lub maj – kiedy roślina dopiero zaczyna wypuszczać liście, albo wczesna jesień, przed pierwszymi przymrozkami. Dzięki temu funkia zdąży się ukorzenić w nowym miejscu przed nadejściem zimy.

Zanim przystąpisz do przesadzania, warto dzień wcześniej dokładnie podlać roślinę. Następnie wykop całą kępę, starając się nie uszkodzić bryły korzeniowej. Po wyjęciu rośliny oczyść jej korzenie z nadmiaru ziemi i przy okazji sprawdź ich stan – usuń te uszkodzone lub obumarłe. Duże kępy można podzielić – wystarczy rozciąć je ostrym nożem lub przeciąć łopatą na kilka części. Każda nowa sadzonka powinna mieć kilka zdrowych pąków i dobrze rozwinięty system korzeniowy.

Nowe miejsce powinno być zacienione lub półcieniste, a gleba żyzna, próchnicza i przepuszczalna. W wykopanym dołku umieść roślinę na takiej samej głębokości, na jakiej rosła wcześniej, po czym zasyp ziemią i delikatnie ją ugnieć. Po posadzeniu funkie należy obficie podlać, a podłoże warto ściółkować – np. korą sosnową, liśćmi lub kompostem – co pomoże zatrzymać wilgoć i ograniczy rozwój chwastów.

Po przesadzeniu roślina może przez chwilę wyglądać mniej okazale, ale jeśli zapewnimy jej odpowiednie warunki – regularne podlewanie i zacienione stanowisko – szybko się zregeneruje. Przesadzanie funkii co kilka lat (najlepiej co 4–5) pozwala utrzymać je w dobrej kondycji, zwłaszcza gdy środek kępy zaczyna zamierać. Dzięki temu zabiegowi funkie będą zdrowe, bujne i dekoracyjne przez wiele sezonów.

Różnorodność odmian funkii

Na rynku ogrodniczym dostępnych jest kilkaset odmian funkii różniących się wysokością, kolorem liści i kształtem. Są odmiany miniaturowe, dorastające do kilkunastu centymetrów, jak i imponujące kępy o średnicy ponad metra. Różnorodność ta sprawia, że funkie można wykorzystać niemal w każdym zakątku ogrodu – na rabatach, wzdłuż ścieżek, przy oczkach wodnych czy jako solitery w cieniu drzew.

Funkia blue mouse ears

Funkia 'Blue Mouse Ears to jedna z najpopularniejszych karłowatych odmian funkii. Jej nazwa pochodzi od drobnych, okrągłych liści o niebieskawym zabarwieniu przypominających mysie uszy. Roślina dorasta do 10–15 cm wysokości, co czyni ją idealną do sadzenia w donicach, skalniakach i na brzegach rabat. Odporna na choroby i łatwa w pielęgnacji, doskonale sprawdza się w małych ogrodach i kompozycjach z innymi roślinami cieniolubnymi.

Inne odmiany – przegląd najciekawszych propozycji do ogrodu

Funkie występują w setkach odmian, różniących się wielkością, kolorem liści oraz pokrojem. Ich różnorodność sprawia, że z powodzeniem można je sadzić zarówno w małych rabatach, jak i jako dominujące rośliny w tych zakątkach ogrodu, do których słońce rzadziej dochodzi. Poniżej prezentujemy wybrane, najciekawsze odmiany, które cieszą się uznaniem ogrodników.

• Patriot to funkia o dużych, ciemnozielonych liściach z wyraźnym, białym obrzeżem. Jej kontrastowy wygląd sprawia, że doskonale ożywia cieniste zakątki ogrodu.
• June charakteryzuje się wyjątkowym ubarwieniem liści w odcieniach niebiesko-złotych. Jest odmianą bardzo dekoracyjną, dobrze rosnącą w półcieniu.
• Odmiana Halcyon to klasyczna, niebieskolistna funkia o matowych, lancetowatych i nieco sercowatych liściach. Jest jedną z najodporniejszych i najbardziej cenionych odmian do cienistych ogrodów.
• Sum and Substance to odmiana o spektakularnych rozmiarach i smukłych łodygach – jej jasnozielone liście mogą osiągać nawet 80 cm długości. Idealna jako roślina soliterowa w dużych kompozycjach.
• Francee ma ciemnozielone, dekoracyjne liście z delikatnym, białym obrzeżeniem. To odmiana bardzo odporna, sprawdzająca się zarówno w półcieniu, jak i głębszym cieniu.
• Fire and Ice wyróżnia się ostrym kontrastem kolorystycznym – białe liście z ciemnozielonymi brzegami tworzą silny efekt dekoracyjny. Odmiana szczególnie polecana do cienistych rabat.
• Big Daddy to funkia o bardzo dużych, pofałdowanych liściach w odcieniu niebieskoszarym. Ze względu na swój majestatyczny wygląd dobrze sprawdza się jako dominanta w cienistych zakątkach.
• First Frost ma liście niebieskie z żółtym obrzeżem, który w trakcie sezonu staje się kremowy. To bardzo efektowna odmiana, którą cechuje łatwa pielęgnacja – jest odporna na niekorzystne warunki i długo zachowująca świeży wygląd.
• Hosta undulata ceniona jest za swoje dekoracyjne, faliste liście i niewielkie wymagania uprawowe. Jej nazwa pochodzi od charakterystycznie pofalowanych brzegów liści (łac. undulata = falista), które nadają roślinie lekkości i wyjątkowego uroku na rabacie. Liście tej funkii są zazwyczaj zielone z białym lub kremowym środkiem, choć intensywność wybarwienia może się zmieniać w zależności od stanowiska – na stanowiskach bardziej nasłonecznionych biały środek może zielenieć. Dorasta do ok. 40–60 cm wysokości, tworząc zwarte, półkuliste kępy. Latem pojawiają się fioletowe lub lawendowe kwiaty osadzone na dłuższych pędach. Botanicznie fukia hosta należy do rodziny szparagowatych.
• Golden Tiara to niska odmiana o żółto-zielonych liściach, a dokładniej zielonych liściach z żółtym obrzeżem. Doskonale sprawdza się jako roślina obwódkowa oraz do tworzenia niskich, barwnych grup.
• Hosta 'August Moon’ to ceniona odmiana funkii o dużych, dekoracyjnych liściach w ciepłym, złocistozielonym kolorze, które w pełnym cieniu są limonkowe, a w półcieniu mogą nabierać subtelnych, żółtawych tonów. To roślina średniej do dużej wielkości – zazwyczaj dorasta do ok. 50–60 cm wysokości i 80–100 cm szerokości, tworząc efektowne, półkuliste kępy.

Wysokie odmiany funkii

Oto niektóre odmiany, które są wysokie i mają nawet metr wysokości (a niektóre i ponad!):

1. Hosta ‘Empress Wu’ – jedna z najwyższych dostępnych odmian; osiąga nawet 120–130 cm wysokości i do 180 cm średnicy. Liście ogromne, zielone, lekko pofałdowane.
2. Hosta ‘Sum and Substance’ – dorasta do ok. 80–100 cm wysokości, z jasnozielonymi, bardzo dużymi liśćmi. Jedna z najbardziej okazałych i efektownych odmian.
3. Hosta ‘Sagae’ – duża, elegancka funkia o zielononiebieskich liściach z kremowym marginesem (żółtym obrzeżeniem). Wysokość: ok. 70–90 cm.
4. Hosta ‘Blue Angel’ – klasyczna, duża odmiana o niebieskawych liściach, osiągająca 90 cm wysokości i szerokość ponad 120 cm.
5. Hosta ‘Tom Schmid’ – dorasta do 80–90 cm, ma dekoracyjne, ma jasnozielone, dekoracyjne liście z białymi brzegami.
6. Hosta ‘Elatior’ – wysoka odmiana o błyszczących, zielonych liściach i żółtawych kwiatach na długich pędach – do 100 cm wysokości.
7. Hosta ‘Green Acres’ – bardzo silnie rosnąca, zielonolistna odmiana, osiągająca nawet 90–100 cm wysokości.

Wysokie funkie będą świetnym wyborem – mogą stanowić tło dla niższych odmian, do sadzenia przy ogrodzeniach, pod dużymi drzewami lub jako solitery. Najlepiej robić zestawienia pod katem wysokości.

Funkia kompozycje – z innymi roślinami cieniolubnymi

Funkie świetnie komponują się w towarzystwie innych roślin lubiących cień. Doskonałe efekty wizualne daje połączenie funkii z:

• paprociami,
• żurawkami,
• brunerami,
• parzydłami leśnymi
• zawilcami japońskimi.

Różnorodność kształtów i barw liści pozwala tworzyć atrakcyjne i harmonijne aranżacje ogrodowe. oto kilka połączeń, które sprawdzą się w przypadku cienistych miejsc.

Funkie i żurawki kompozycje

Funkie i żurawki to idealne rośliny do tworzenia kompozycji w cienistych i półcienistych częściach ogrodu. Ich liście różnią się fakturą, kolorem i kształtem, co pozwala uzyskać ciekawe kontrasty i harmonijne zestawienia. Żurawki oferują intensywne barwy – od burgundu, przez limonkę, aż po głęboką purpurę – które świetnie uzupełniają zieleń, błękit czy złotawe odcienie funkii. Razem tworzą dekoracyjne rabaty, które są atrakcyjne od wiosny do jesieni, zachowując świeży wygląd i strukturę. To zestawienie sprawdza się zarówno w ogrodach naturalistycznych, jak i bardziej nowoczesnych aranżacjach.

Funkie i paprocie w kompozycjach

Połączenie funkii i paproci tworzy wyjątkowo naturalne i eleganckie kompozycje, idealne do cienistych stref ogrodu. Delikatne, ażurowe liście paproci doskonale kontrastują z masywnymi, mięsistymi liśćmi funkii, nadając rabatom głębi i lekkości jednocześnie. Obie rośliny lubią podobne warunki – wilgotną, próchniczą glebę oraz zacienione stanowiska – dlatego świetnie rosną razem i wzajemnie się uzupełniają. Takie zestawienia doskonale wpisują się w klimat ogrodów leśnych, naturalistycznych i japońskich, tworząc spokojne, harmonijne przestrzenie o wysokich walorach dekoracyjnych.

Funkie ogrodowe w ogrodach naturalistycznych i ogrodach cienistych

Funkie doskonale wpisują się w założenia ogrodów naturalistycznych, gdzie stawia się na rośliny trwałe, mało wymagające i współgrające z otaczającym krajobrazem. Są idealne do sadzenia pod koronami drzew, wzdłuż strumieni i oczek wodnych, a także jako rośliny okrywowe. Ich walory dekoracyjne oraz łatwość uprawy sprawiają, że są niezastąpione w tego typu aranżacjach.

Funkie – co jest dla nich największym zagrożeniem?

Największym zagrożeniem dla funkii są ślimaki i nagie ślimaki (bezskorupowe), które szczególnie upodobały sobie ich soczyste liście. W krótkim czasie potrafią one doszczętnie zniszczyć ozdobną część rośliny, zostawiając dziury i postrzępione brzegi. Szczególnie niebezpieczne są wiosną i po deszczu, gdy aktywność ślimaków jest największa.

Kolejnym zagrożeniem mogą być przędziorki i nicienie, które atakują korzenie lub powodują zniekształcenia liści, choć zdarza się to rzadziej.

Niebezpieczne bywa także nadmierne nasłonecznienie, które powoduje przypalanie liści – szczególnie u odmian o jasnych marginesach. Funkie zdecydowanie lepiej czują się w cieniu lub półcieniu.

Rośliny te słabo radzą sobie w okresach suszy. Dodatkowo niedobór wody i słaba, zbyt lekka gleba mogą osłabiać rośliny, przez co stają się one bardziej podatne na choroby (np. choroby grzybowe) i ataki szkodników.

Fot. Pexels, ChatGPT