W stronę projektowania uniwersalnego

Wydarzenia poświęcone designowi coraz częściej stanowią okazję nie tyle do prezentacji produktów, co nowych idei i rozwiązań problemów, jakie stawia przed nami zmieniająca się rzeczywistość. W tę tendencję mocno wpisuje się Łódź Design Festival, co znalazło wyraz w haśle przewodnim tegorocznej edycji imprezy – OD.NOWA. Jak zauważył dyrektor festiwalu Michał Piernikowski podczas otwarcia ŁDF, pośród wielu kwestii, nad którymi musimy zastanowić się na nowo, jest projektowanie świata w obliczu szybko zachodzących zmian demograficznych. Kolejnym ważnym zagadnieniem jest pełniejsza integracja społeczna osób z niepełnosprawnością.

Bezpieczna zewnętrzna przestrzeń do pracy i przemyśleń, zaprojektowana przez Konstantina Grcica

W XXI wieku nierzadko to projektanci dostrzegają istnienie problemów społecznych, które są marginalizowane przez władze i instytucje publiczne. Na dwóch obszernych wystawach kuratorskich: „New Old – projektowanie dla nas w przyszłości” oraz „Wzornictwo bez barier”, zaprezentowano rezultaty poszukiwań efektywnych i skutecznych udogodnień dedykowanych osobom starszym oraz osobom niepełnosprawnym. Niejednokrotnie popełnia się błąd bezrefleksyjnego stawiania znaku równości między tymi grupami. Cieszy zatem fakt, że kuratorzy zdecydowali się na dwie odrębne ekspozycje – każda dotyczy potrzeb i odpowiada na specyfikę trudności, z którymi musi się mierzyć dana grupa.

New Old

Wystawa „New Old”, która przyjechała do Łodzi z Muzeum Designu w Londynie, stawia sobie za cel wypracowanie nowego modelu przeżywania starości. Zgodnie z przedstawionymi badaniami do roku 2050 w samej Polsce prawie jedna trzecia populacji będzie miała 65 lat lub więcej. W obliczu zmian konieczne jest znalezienie sposobów, które pozwolą cieszyć się tej rosnącej części społeczeństwa godnym i satysfakcjonującym życiem, co wystawa podejmuje w sześciu aspektach: starzenia się, suwerenności, domu, środowiska, pracy i mobilności.

Jedną z istotniejszych kwestii wydaje się rozwiązywanie trudności z poruszaniem się w przestrzeniach wspólnych i użytkowaniem transportu zbiorowego. W przeciwieństwie do środowiska domowego na kształt przestrzeni publicznej osoby starsze praktycznie nie mają wpływu, a niemożność swobodnego przemieszczania się ujemnie wpływa na ich poczucie sprawczości. Szczególnie ciekawe wydają się koncepcje autonomicznych pojazdów miejskich, technologie ułatwiające chodzenie czy przykłady przyjaznej kolei miejskiej w Bergen i metra w Fukuoce.

Kombinezon wspomagający poruszanie się Aura; Yves Béhar/Fuseproject i Superflex

Hulajnoga dla starszych Scooter for Life, autorstwa PriestmanGoode

Proponowane na wystawie rozwiązania domowe są innowacyjne i oparte na najnowszych technologiach, m.in. sztucznej inteligencji, co sprawia, że wymagają nie tylko odpowiednich zasobów finansowych, ale także dość wysokich kompetencji wyjściowych. Wydaje się, że w polskich realiach jeszcze długo pozostaną nieosiągalne dla ogromnej części społeczeństwa.

Dom, w którym urządzenia mają dwie strony – dla użytkownika i obsługującego je serwisanta, zaprojektowany przez Future Facility

Sztuczna inteligencja towarzysząca seniorowi ElliQ; Yves Béhar/Fuseproject i Intuition Robotics

Wzornictwo bez barier

Ekspozycja „Wzornictwo bez barier” przygotowana przez Instytut Szwedzki wychodzi od szerokiej, humanistycznej definicji niepełnosprawności i koncentruje się na idei wspierania różnorodności dla dobra całego społeczeństwa. Zostały na niej zaprezentowane produkty i usługi, które mają służyć niwelowaniu poczucia wykluczenia – od nowoczesnych wózków inwalidzkich i chodzików, poprzez wygodne sztućce czy chwytaki, aż po domową drukarkę brajlowską i urządzenie do komunikacji sterowane okiem. Wszystkie one mają na celu przede wszystkim zwiększanie samodzielności i dawanie poczucia kontroli osobom z niepełnosprawnością. Zwraca uwagę także dążenie, aby te przedmioty były wizualnie atrakcyjne, co jest o tyle ważne, że w wielu przypadkach ich użytkownicy muszą korzystać z nich codziennie. Wystawie towarzyszy dodatkowy projekt „Niepełno/ sprawność Pełna/ dostępność”, w którym osoby niepełnosprawne opowiadają o swoich doświadczeniach codziennego życia w Szwecji.

Drukarka brajlowska

Drukarka brajlowska, zaprojektowana przez Jensa Kallina i Maxa Davida Erikssona

Zrobotyzowana rękawica SEM Glove od Bioservo Technologies

Nowoczesny chodzik Let’s Fly, autorstwa TrustCare Carloni Design

Design uniwersalny zakłada takie kształtowanie przestrzeni, produktów i usług, aby mogły być one wygodnie użytkowane przez każdego

Architektura dla niepełnosprawnych

To co łączy obie wystawy to świadomość, że wymogiem współczesności staje się dążenie do projektowania uniwersalnego, a nie mnożenie produktów i usług dedykowanych wyłącznie osobom z trudnościami sensoryczno-motorycznymi. Design uniwersalny zakłada takie kształtowanie przestrzeni, produktów i usług, aby mogły być one wygodnie użytkowane przez każdego, bez względu na wiek, stan zdrowia czy kompetencje.

Podłogi dotykowe; Trelleborg

Choć nie wszystkie prezentowane na wystawach projekty są dopracowane w szczegółach i adekwatne do polskich realiów, obie ekspozycje otwierają przestrzeń do refleksji i dyskusji. A co najważniejsze – zauważają potrzeby osób wykluczonych.

Oprac. na podst.:
Łódź Design Festival